ممنوعیت کار شیعیان در ایران

خواجه نظام‌الملک طوسی، وزیر نیرومند دو تن از شاهان دوره ی سلجوقی در ایران بود. برایم جالب بود که در فصلی از کتاب مشهورش، به حکومتیان توصیه و سفارش دارد که از دادن شغل به غیر سنی-مذهبان و مخصوصاً شیعیان پرهیز کنند:

« دبیران خراسانی، حنفی مذهب یا شافعی مذهبِ پاکیزه باشند، نه دبیران و غلامان بدمذهبِ عراق به خویشتن راه دادندی. و ترکان نه هرگز روا داشتندی و یا رخصت دادندی که ایشان را شغل فرمایند؛ گفتندی "ایشان هم-مذهب دیلمان-اند و هواخواه ایشان. چون پای سخت کنند، کار بر ترکان به زیان آرند و مسلمانان را رنجها رسانند. دشمن، همان به که در میان ما نباشد". لاجرم، بی-آفت میزیستند. و اکنون کار به جایگاهی رسیده است که درگاه و دیوان از ایشان بسیار شده است؛ و در دنبال هر ترکی، دویست از ایشان میدوند [...] و ترکان از فساد ایشان آنگاه آگه شوند و سخن بنده به یادشان آید که دیوان از دبیران و متصرفان خراسانی خالی شود. و اگر کسی در آن روزگار (ایام شاهان پیشین) به خدمت ترکی آمدی به کدخدایی یا به فراشی یا به رکابداری، از او پرسیدندی که تو از کدام شهری و از کدام ولایتی و چه مذهب داری؛ اگر گفتی "حنفی یا شافعی-ام و از خراسان و ماوراءالنهر و یا از شهری که سنی باشند" او را قبول کردی و اگر گفتی "شاعی-ام (شیعی-ام) و از قم و کاشان و آبه (آوه) و ری-ام" او را نپذیرفتی؛ گفتی "برو که ما مار کشیم، نه مار پروریم". » 

(خواجه نظام الملک، سیاستنامه، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1347، ص 215-216)