به تازگی، دو کار ارزشمند بر اساس اپرای «فلوت سحرآمیزِ» موتزارت دیدم: یک انیمیشن و یک فیلم تلویزیونی. هر کدامشان، به نوعی، جالب و دلنشین بود؛ ولی انیمیشن، خلاقیتهای هنری بیشتری داشت و توانسته بود تفسیر بصری زیباتری از موسیقی موتزارت باشد. این هم شاید برای ایرانیان جالب باشد که در اپرای فلوت سحرآمیز، استفادهی مثبتی از نام پیامبر باستانی ایران (زرتشت) شده است؛ و "زاراسترو" نماد خِرَد و مبارزه با تاریکی است (پیشتر، در تارنمای دکتر دوستخواه هم به این موضوع اشاره شده بود).
انیمیشن فلوت سحرآمیز، کار مشترک انیماتورهای نامدار ایتالیایی "لوزاتی" و "جانینی" است؛ و محصول سال 1978. آنها در این انیمیشن، که بلندترین فیلمشان هم به حساب میآید، بر اساس ریتم موسیقی، جلوههای تصویری خیالانگیز و نوآورانهای (در زمان خود) خلق کردهاند. تصویرسازی آنها روی بخشهایی از اپرای موتزارت، بعداً به صورتی فراگیر، بر جلد نوارهای کاست و صفحههای موسیقی نشست؛ و همراه با فلوت سحرآمیز، رنگ پر زرق و برقِ جاودانگی یافت.
تصاویر بالا: نماهایی از انیمیشن فلوت سحرآمیز
فیلم فلوت سحرآمیز هم اثر سینماگر اندیشمند و شهیر سوئدی، اینگمار برگمان است؛ و محصول 1975. علاقهی همیشگیِ "برگمان" به این اپرا، سبب شد تا با کمک فیلمبردار نابغهاش "سوِن نیکوِست" آنرا بصورتی که خستهکننده نباشد به دنیای تلویزیون و سینما هدیه دهد.
تصویر بالا: برگمان (نفر وسط) در حال هدایت بازیگران فیلم
منبع عکس: مستند پشت پردهی فلوت سحرآمیز
در اینجا، بخشهایی از انیمیشن و فیلم را برای مقایسه میگذارم. مقایسهای که به گمان من، نابرابر است و قدرت خیال را در انیمیشن به رُخ میکشد.
-----------------------------
توضیح این بخشها از ویکیپدیای فارسی:
[از پردهی اوّلِ اپرای فلوت سحرآمیز]
سه پسر بچهی روحانی، "تامینو" را به سمت معبد هدایت کرده و به او اطمینان میدهند که اگر در راه رسیدن به هدفش صبور، عاقل و ثابتقدم باشد، پیروزی از آناش خواهد بود [...] شاهزادهی عاشق، با شادمانی شروع به نواختن فلوت جادوییاش میکند و با موسیقی آن، حیوانات در بیشه نیز به وجد میایند؛ سپس صدای نی "پاپاگنو" را میشنود و به سمت او میشتابد.
[از پردهی دوّم]
"پاپاگنا" پیش "پاپاگنو" میاید و این دو، شادیِ وصالشان را جشن میگیرند و تصمیم میگیرند که با آوردن تعداد زیادی بچه، زندگی پرنشاطی را برای آیندهشان رقم بزنند.
http://www.namasha.com/v/jKwsnxS9
http://www.namasha.com/v/Z1Q19nb8