هدیه‌ای از نبوغ زِمان

قبلاً درباره‌ی فیلم بارون مونشهاوزن (بارون پراشیل) (1961) شاهکار سینمایی کارِل زِمان، با گراوُرهای قدیمی و فضاسازی خلاقه‌ی پُر رمز و رازش، مطلبی نوشته بودم. پریروز، دوستی ارجمند که گرداننده‌ی کانال تلگرامی "پیشگام" است ــ و به پیشه‌ی فرهنگیِ تهیه و ترجمه‌ی فیلم‌های باارزش تاریخ سینما به صورت دیسک بلوری مشغولند ــ لطف کردند و نسخه‌ی بلوری کرایتریون  این فیلم را برایم ارسال نمودند.

در انتهای این فیلم، مستندی هم درباره‌ی شیوه‌های هنری "کارِل زِمان" بود؛ که نبوغ این فیلمساز را در استفاده از تکنیک‌های به ظاهر ساده و ابتدایی برای خلق فضای فانتزی در آثارش نشان می‌داد. تکنیک‌های دستی-هنری‌ای که کشف‌شان (در فضای کامپیوتری-دیجیتالیِ امروز) مخصوصاً برای جوانان، جذّاب است. از جمله‌ی مواد و متریال این مستند، چند عکس باارزش از دکور‌ـسازی‌‌های فیلم "بارُن پراشیل" است که مربوط می‌شود به حرکت عمق‌دار دوربین در فضای اندرونی کاخ سلطان عثمانی.

آن عکس‌ها را با دقایقی از فیلم، در اینجا تقدیم دوستان می‌دارم. قطعه‌فیلم اوّل، همان سکانسِ "سراپرده"ی مرتبط با عکس‌هاست:

[عکس‌ها با کلیک، بزرگنمایی دارند]

به زمانِ زاون

در این پاییز که رو به افول است، در معدود ساعاتِ سیاحت، دیدنِ تندیس زاوِن قوکاسیان در میدان جُلفای اصفهان برایم بس شوق‌انگیز است! پیش ازین، سراغ نداشتم که یک میدان و فضای شهری را در ایران مزیّن به تندیس یک "منتقد سینما" کرده باشند. دست اصفهانی‌ها درد نکند که همیشه پیشرو هستند! 

تندیس زاون، همزمان با سی‌و یکمین جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان در شهریورـماهِ امسال رونمایی شد ــ تندیسی که با "لبخندِ معروفِ زاون" بر دلنشینی این میدانِ کوچک می‌افزاید و صمیمیتِ و صفای فضا و حالِ خوبِ بازدیدکنندگانْ را دوچندان می‌کند!

تندیس زاون در میدای جُلفای اصفهان

عکس‌ها از: نگارنده

[عکس پانورامای اوّل، با کلیکْ بزرگنمایی دارد]

همزمان با رونمایی از این تندیس، در گالری یکِ موزه‌ی هنرهای معاصر اصفهان، نمایشگاهی از پوسترهای قدیمی آرشیو شخصیِ زاون قوکاسیان برپا بود. 13شهریورـماه‌ که برای انجام کاری به اصفهان رفته بودم، فرصتی دست داد تا از آن بازدید کنم: نمایشگاهی با عنوانِ "به زمانِ زاون".

مهدی تمیزی، مدیر موزه‌ی هنرهای معاصر اصفهان، معرفیِ نمایشگاه را با این کلام شیوا آغازیده بود:

در زمانه‌ای که زاون قوکاسیان می‌زیست، قصه‌ها و رنگ‌ها در سینما جور دیگری بود. انگار تعریف و بازخوانیِ فیلم از زبانِ زاون، زاویه‌ای پنهان و فراموش‌شده بود که می‌شد پابه‌پای زاون کشف‌اش کرد. بیان و نگاهِ زاون به سینما عاشقانه بود. چندان که تا آخر عمر نیز با همین دردانه عشق‌اش زیست و عاشقی کرد ....

برخی از پوسترهای به نمایش‌درآمده، همانطور که آقای تمیزی اشاره داشتند، از تکنیک‌های ابتدایی چاپ برای نشر بهره برده‌اند و نخستین فرایندهای هنر گرافیک را نشان می‌دهند. 

در اینجا عکس یکسری ازین پوسترها را تقدیم دوستان میدارم. عکس‌ها همه از نگارنده است و با کلیکْ بزرگنمایی دارند:

پوستر آخری، متعلق است به فیلم سفر (1351) ــ ساخته‌ی "بهرام بیضایی". زاون، "بیضایی" را "ایرانی‌ترین فیلمساز ایرانی" و آثارش را کمال مطلوبِ خود می‌خواند؛ و دو کتاب درباره‌ی این فیلمساز تألیف نموده است: "گفت‌وـگو با بهرام بیضایی" و "مجموعه مقالات در نقد و معرفی آثار بهرام بیضایی". کتاب اوّلی (گفت‌وـگو) بصورت PDF در اینترنت موجود و قابل دانلود است؛ ولی ردّی از کتاب دوّم (مجموعه مقالات) نیافتم. بنابراین با عکسبرداری از آن، بخش‌هایی را بصورت PDF در اینجا گذاشتم.

---------------------------------------

پی‌نوشت:

فیلم کوتاه سفر (1351) از تحسین‌شده‌ترین آثار سینمایی بیضایی است. روایتی‌ست از آئین مقدّسِ سفر و جست‌وـجو: بچه‌هایی [که تمثیلی از معصومیت اولیه‌ی بزرگسالان هستند] در جستجوی امنیت‌ـند در فضایی تهدیدکننده و مرگبار. این فیلم ــ با تدوینی برآمده از اندیشه‌های شمیم بهار ــ موفق شد جایزه‌ی مخصوص مجسمه‌ی طلایی هفتمین فستیوال جهانی فیلم‌های کودکان و نوجوانان تهران (10 تا 20 آبان‌ماه 1351) را از آنِ خود کند؛ و نیز برنده‌ی جایزه‌ی دوّم (مدال نقره) از فستیوال فیلم مسکو شود. علاقمندان می‌توانند این فیلم را بطور کامل از دراپ‌باکس دریافت و دانلود نمایند [اگر به جای دانلود، قصد تماشای آنلاین دارید، بیش از 15 دقیقه نمایش داده نمی‌شود].