قزاق‌ها

خاطره‌ی من از "قزاق‌های زاپاروژیا" در کودکی [درست‌اش ظاهراً "کازاک‌" است و نه "قزاق" ــ چون این‌ها ربطی به قوم ساکن قزاقستان ندارند]، دو کار هنرمندانه بود:

یک تابلوی نقاشیِ نصب شده در منزل داییِ مرحوم‌ام، موسوم به "جوابیه‌ی قزاق‌ها به سلطان عثمانی" (کپی‌شده‌ی اثرِ ایلیا رپین) ؛

و دیگری، مجموعه کارتون‌های "قزاق‌ها" (که در آن ایّام، از تلویزیون ایران پخش می‌شد) اثر ولادیمیر داخْنو (به روسی: Владимир Дахно)، انیماتور اوکراینی‌تبار.

جالب است که در زندگینامه‌ی داخْنو نوشته شده که در دانشکده‌ی فنی مهندسی کی‌یف درس خوانده بود و در اواسط دهه‌ی 1950 مشغول به حرفه‌ی معماری بود(!) ؛ داخْنو امّا نه با معماری که با "قزاق‌ها" به چنان شهرتی می‌رسد که گوگل در 7 مارس 2013 لوگوی اختصاصی در 81-اُمین سالگرد تولّدش طراحی میکند.

جایی خوانده بودم که داخْنو، ایده‌ی سه قزاقِ خود را از "سه تفنگدار" الکساندر دوما گرفته بود ــ البته با خلق و خوی اوکراینی: یکی کوتاه و فرز (جغلوف)، دیگری باریک و بلند (نیرنگوف)؛ و آخری، جوان و قوی‌هیکل (هیکلوف). 

همینطور خوانده بودم که آن قسمت از کارتون "قزاق‌ها" با عنوان "چگونه قزاق‌ها فوتبال بازی کردند" (1970) سبب روحیه‌ی مثبتی در بازیکنان تیم "دینامو کیف" اوکراین شده بود و اوّلین پیروزی‌های بزرگ آن‌ها را در "جام در جام اروپا" (1974-75) و "سوپر جام اروپا" ( 1975) رقم زده بود.

چند شب پیش در اینترنت، بطور تصادفی با یکی از قسمت‌های کارتون "قزاق‌ها" که از تلویزیونِ ما هیچگاه پخش نشده بود برخورد کردم: "چگونه قزاق‌ها ازدواج کردند" (1984) [با عنوان روسی: Как казаки на свадьбе гуляли ــ اطلاعات در IMDb]. 

سر و سامان گرفتن قزاق‌ها برایم بسیار جالب بود  و بخش‌هایی از آن را در تماشا و نماشا قرار داده‌ام.

به جز فیلم بالا، یک قسمت دیگر از کارتون قزاق‌ها را که بسیار دوست میداشتم در تماشا و نماشا گذاشته‌ام: "چگونه قزاق‌ها نمک خریداری کردند" (1975) [با عنوان روسی: Как казаки соль покупали ــ اطلاعات در IMDb]

تا بحال پرنده‌ی اینطوری دیده‌اید؟

آبان‌ماهِ امسال، شبکه‌ی امید (شبکه‌ی نوجوان سیما)، مجموعه مستندی به نام "پیشگامان انیمیشن ایران" پخش نمود که در قسمت دوّم-اش (+) به آثار اسفندیار احمدیه، پدر پویانمایی ایران، پرداخته شده بود. درباره‌ی احمدیه-ی انیماتور، قبلاً هم در اینجا نوشته بودم. مستند مذکور، حاویِ یکی از قدیمی‌ترین کارتون‌های ایرانی به نام "اردک حسود" محصول سالِ 1341 شمسی، به طراحی و کارگردانی اسفندیار احمدیه است که آن را جداگانه در نماشا قرار داده‌ام.

دیدن انیمیشن فوق، مرا به یاد یکی از کتاب‌های محبوبِ کودکی‌ام انداخت: کتابِ "قصّه‌ها و تصویرها"اثر تصویرگر و انیماتور شهیر روس، ولادیمیر سوته‌یف (+). به واقع، انیمیشنِ "اردک حسود" اقتباسی از آخرین قصّه‌ی این کتاب،  "این چه جور پرنده‌ای‌ست؟" بوده است.

به یادِ آن عهدِ کودکی‌، که آثار هنرمندانی چون "سوته‌یف" زیبا و خیال‌انگیز-اش ساخته بود، به سراغ آن کتاب رفتم و قصّه‌‌اش را پیرانه‌سر از نو خواندم ... .

----------------------------------------------------------------------------

خواندنِ اصل قصّه به زبان روسی در اینجا (دریافت PDF از اینجا)

یک انیمیشن دیگر هم به نام «Это что за птица» یا Eto chto za ptitsa (+) توسط انیماتور روس "اوژنی میگونوف" در سال 1955 میلادی با اقتباس از همین داستان ساخته شده که آن را نیز در نماشا قرار داده‌ام.